Tal van persoonlijke eigenschappen worden (mede) bepaald door je DNA. Coeliakie is er één van. Mensen met coeliakie ontwikkelen een afweerreactie tegen gluten in de darmen. Hierdoor ontstaan er ernstige klachten na het consumeren voedingsmiddelen met gluten, zoals brood, koekjes of pasta. Coeliakie wordt bij ongeveer 1 op de 100 mensen vastgesteld.
Symptomen coeliakie
Gluten zijn eiwitten die voorkomen in bepaalde graansoorten, zoals tarwe, rogge, gerst en spelt. Mensen met coeliakie, voorheen ook wel glutenintolerantie genoemd, kunnen ernstige klachten krijgen na het consumeren van producten met gluten, zoals brood, koekjes of pasta.
Dit zijn klachten zoals:
- Diarree
- Buikpijn
- Vermoeidheid
- Depressie
- Gewichtsverlies of -toename.
Daarnaast kunnen op de lange termijn vitamine- en mineralen tekorten ontstaan, omdat voedingsstoffen minder goed worden opgenomen.
![]()
Coeliakie en erfelijkheid
Erfelijke aanleg heeft een groot aandeel in het ontstaan van coeliakie. Het HLA-DQ-gen heeft de grootste invloed. Door genetische variaties in het DNA ontstaan verschillende varianten van het HLA-gen. De HLA-varianten DQ2.5, DQ2.2 en DQ8 zijn de sterkste genetische risicofactoren voor coeliakie. Bijna 95 procent van de coeliakiepatiënten is positief voor HLA-DQ2; vrijwel alle overige patiënten zijn positief voor HLA-DQ8.
Let op: Niet iedereen met een (sterk) verhoogde genetische aanleg krijgt daadwerkelijk coeliakie. Ongeveer 40% van de bevolking is drager van één of twee hoog-risico HLA-genen, maar slechts een klein deel daarvan zal uiteindelijk coeliakie krijgen (in totaal ongeveer 1%). Andersom kan coeliakie wel worden uitgesloten wanneer er geen hoog-risico HLA-variant wordt vastgesteld.
Aan de hand van je DNA kun je dus in kaart laten brengen wat jouw persoonlijke aanleg voor coeliakie is.
Coeliakie of overgevoelig voor gluten?
Hoewel coeliakie bij slechts 1% van de mensen wordt vastgesteld, lijken veel meer mensen gevoelig te zijn voor gluten. Non-celiac gluten sensitivity (NCGS) of glutensensitiviteit is sinds enkele jaren een erkende aandoening. Mensen met glutensensitiviteit vertonen echter niet de typische kenmerken van coeliakie, zoals antistoffen en darmschade.
Veel voorkomende klachten bij glutensensitiviteit zijn wel hetzelfde als bij coeliakie, namelijk darmklachten zoals buikpijn, winderigheid, diarree of obstipatie. En net als bij coeliakie verdwijnen deze klachten bij een glutenvrij dieet. Daarnaast komen bij NCGS klachten voor als hoofdpijn en chronische vermoeidheid. Het is op dit moment nog onduidelijk waardoor deze klachten ontstaan. Ook is er (nog) geen duidelijk genetische verband bekend voor glutensensitiviteit.
![]()
Jouw genetische aanleg voor coeliakie checken
Wil je weten hoe het zit met jouw genetische aanleg voor coeliakie? Als je een DNA-test doet, heb je binnen 4 tot 6 weken inzicht in je eigen DNA- profiel en kun je het meteen checken. Net als jouw genetische aanleg voor verschillende andere persoonlijke eigenschappen, uiterlijke kenmerken en erfelijke aandoeningen.