Clomipramine is een antidepressivum dat behoort tot de zogeheten tricyclische antidepressiemiddelen (TCA’s). TCA’s remmen de heropname van de neurotransmitters serotonine en noradrenaline in de hersenen. Het zijn oudere, maar effectieve, middelen die minder selectief zijn dan modernere heropnameremmers zoals SSRI’s. Clomipramine wordt voorgeschreven bij depressiviteit, angststoornissen en nacrolepsie (oncontroleerbare slaapaanvallen).
Clomipramine en het nut van DNA-analyse
De snelheid waarmee clomipramine in je lichaam wordt verwerkt, varieert per individu. Als gevolg hiervan zijn de effectiviteit en bijwerkingen van clomipramine deels te voorspellen op basis van je genen. Dit wordt farmacogenetica genoemd.
Een preventieve farmacogenetische DNA-analyse kan daarom een belangrijk hulpmiddel zijn bij het optimaliseren van je medicatie.
Clomipramine en de enzymen CYP2D6 en CYP2C19
Clomipramine wordt in belangrijke mate verwerkt door de enzymen CYP2D6 en CYP2C19.
In eerste instantie wordt clomipramine omgezet (gedemethyleerd) door het enzym CYP2C19 naar een andere actieve stof. Bij deze stap zijn, in mindere mate, ook de enzymen CYP1A2 en CYP3A4 betrokken. Na deze activatie-stap volgt een verdere omzetting (hydroxylering) door het enzym CYP2D6 tot minder actieve componenten.
Afhankelijk van je genetische aanleg kan de activiteit van de betrokken enzymen behoorlijk variëren, waardoor ook de werkzaamheid van clomipramine van persoon tot persoon kan verschillen.
Informatie over jouw genetische aanleg kan daarom reden zijn voor extra waakzaamheid met betrekking tot een behandeling met clomipramine.
Meer lezen over CYP2D6-enzym »
Ook bekend als
Chlorimipramine, Clomipramina, Clomipraminum, Monochlorimipramine, Anapramine, Hydiphen, Anafranil
Mogelijke bijwerkingen
Of er bijwerkingen optreden, en in welke mate, hangt af van hoeveel en hoe lang u dit middel gaat gebruiken. Bovendien zullen bijwerkingen niet bij iedereen optreden, maar alleen bij personen die daarvoor gevoelig zijn.
De meeste bijwerkingen zijn in de eerste week het meest uitgesproken en nemen daarna af of verdwijnen zelfs. Ze gaan weer over als u met het middel stopt.
Sommige aandoeningen kunnen door clomipramine verergeren. Neem daarom in elk geval contact op met uw arts als u lijdt aan hartkramp (angina pectoris), hartritmesstoornissen, verhoogde oogboldruk (glaucoom), maag- of darmzweren, epilepsie, psychosen, een vergrote prostaat of porfyrie.
De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.
Regelmatig, vooral de eerste tijd dat u dit middel gebruikt
- Sufheid, slaperigheid, een verminderd reactievermogen en wazig zien. Dit is vooral lastig bij activiteiten waarbij uw oplettendheid erg nodig is, zoals autorijden, het beklimmen van een ladder of het bewaken van een proces op het werk. Onderneem geen risicovolle activiteiten, zeker niet de eerste twee weken van de behandeling als u nog aan het middel moet wennen.
- Hoofdpijn, vermoeidheid en onrustgevoelens.
- Droge mond, doordat u minder speeksel aanmaakt. Als u in het begin van de behandeling veel last heeft van een droge mond kunt u de aanmaak van speeksel stimuleren met (suikervrije) kauwgom of door te zuigen op ijsblokjes. Door de droge mond ontstaan sneller gaatjes in uw gebit en ontstekingen van het slijmvlies van de mondholte. Poets en flos extra goed als u merkt dat u last blijft houden van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker controleren.
- Als u het syndroom van Sjögren heeft, een aandoening waarbij de slijmvliezen van onder andere ogen en mond droger zijn dan normaal: u kunt meer klachten krijgen. Dit middel vermindert de aanmaak van traanvocht en speeksel. Neem contact op met uw arts als u meer last heeft van oogirritatie of een droge mond. Mogelijk is een ander middel geschikter.
- Duizeligheid, vooral bij het opstaan uit bed of uit een stoel. Dit kan het gevolg zijn van een lagere bloeddruk. In het algemeen gaat de duizeligheid in enkele dagen tot weken over als uw lichaam zich heeft ingesteld op de lagere bloeddruk. Mensen met hartfalen kunnen hier meer last van hebben. Als u zich duizelig voelt, sta dan niet te snel op uit bed of van een stoel. U kunt het beste even liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Blijft u last houden, overleg dan met uw arts.
Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)
- Verstopping (obstipatie). Eet vezelrijke voeding en drink veel. Neem contact op met uw arts als u veel last blijft houden van verstopping.
- Minder of soms juist meer zin in vrijen. Bij mannen: moeilijker krijgen van een erectie. Bij vrouwen: moeilijker krijgen van een orgasme. Clomipramine wordt vanwege deze werking soms wel gebruikt bij mannen met een te vroege zaadlozing.
Soms, vooral de eerste tijd dat u het middel gebruikt
- Trillende handen en spiertrekkingen.
- Misselijkheid, vooral als u begint met dit middel. Mogelijk helpt het dit middel op een volle maag in te nemen.
- Moeilijk kunnen plassen. Dit is vooral van belang als u al moeite met plassen heeft door een vergrote prostaat. Neem contact op met uw arts als u dit merkt. Mogelijk is een ander medicijn geschikter voor u.
- Overmatig zweten.
Soms, na enkele maanden
- Gewichtstoename. Let daarom goed op wat en hoeveel u eet. Vraag uw huisarts om een verwijzing naar een diëtist als u te veel aankomt.
Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)
- Borstvorming (bij mannen), melkafscheiding. Dit verdwijnt weer als u stopt met het gebruik.
- Braken, diarree, gebrek aan eetlust en verandering van smaak.
- Buikklachten. Mensen met een niet behandelde maag- of darmzweer: clomipramine kan de kans op een maag- of darmbloeding vergroten. Overleg hierover met uw arts.
- Gejaagdheid, angst, opgewonden stemming, agressie, slaapstoornissen en nachtmerries.
- Verminderd geheugen, concentratieverlies en spraakstoornissen.
- Verwardheid en hallucinaties. Bij mensen met psychotische klachten kan de aandoening verergeren. Overleg hierover met uw arts.
- Tintelingen of een doof gevoel.
- Verhoogde spanning van de spieren en spierzwakte.
- Hartkloppingen. Dit kan bij mensen met hartkramp (angina pectoris) een aanval uitlokken van pijn op de borst bij inspanning. Overleg hierover met uw arts.
- Een verhoogd risico op hartritmestoornissen. U merkt dit soms alleen aan plotselinge duizelingen of als u even wegraakt. Vooral mensen met de hartritmestoornis verlengd QT-interval hebben hier meer kans op. Gebruik dit medicijn NIET als u deze hartritmestoornis heeft.
- Overgevoeligheid voor dit middel. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten en jeuk. Gebruik dit middel dan niet meer. Een ernstige overgevoeligheid is te merken aan benauwdheid of een opgezwollen gezicht. Ga dan onmiddellijk naar een arts. In beide gevallen mag u dit middel in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor clomipramine. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit middel of soortgelijke middelen niet opnieuw krijgt.
- Overgevoeligheid voor zonlicht.
Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)
- Mensen met epilepsie lopen een grotere kans op een epileptische aanval.
- Bloed- of leverafwijking. U kunt dit merken aan onverklaarbare koorts, keelpijn, blauwe plekken of een gele verkleuring van het oogwit. Staak dan het gebruik en waarschuw uw arts.
- Haaruitval.
- Toename van depressieve gedachten of gedachten aan zelfmoord. Neem contact met uw arts op als depressieve gevoelens juist toenemen of verergeren. Jongeren onder de 25 jaar hebben meer kans op deze bijwerkingen.
- Mensen met het Brugada-syndroom, een erfelijke hartaandoening, hebben een grotere kans op hartritmestoornissen. Gebruik dit middel NIET als u dit syndroom heeft. Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander middel.
- Hartaandoeningen, zoals meer kans op een hartaanval. De kans hierop is groter bij mensen die in het verleden een hartaanval hebben gehad. Waarschuw uw arts, als u plotseling pijn op de borst krijgt. Heeft u kort geleden een hartaanval gehad? Dan mag u dit middel niet gebruiken. Overleg hierover met uw arts.
- Een ernstige verstoring van het lichaam. Deze verstoring is te merken aan onverklaarbare koorts, zeer stijve spieren, sufheid, hartkloppingen en ernstig zweten. Krijgt u dergelijke verschijnselen, neem dan onmiddellijk contact op met uw arts.
- Bewegingsstoornissen. Deze herkent u aan zuig-, kauw- en smakbewegingen, bewegingen van de tong en grimassen en tics van het gezicht. Neem bij deze verschijnselen contact op met uw arts. Bij mensen die al een bewegingsstoornis hebben kan dit verergeren. Raadpleeg uw arts als u dit merkt.
Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van een van de bovengenoemde bijwerkingen of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.
Kinderen
Over bijwerkingen bij kinderen is minder bekend dan bij volwassenen. Waarschijnlijk kunnen de bijwerkingen die bij volwassenen gemeld zijn, ook voorkomen bij kinderen.
Bijwerkingen waarvan bekend is dat ze bij kinderen kunnen voorkomen, zijn:
Vooral de eerste tijd dat uw kind dit medicijn gebruikt
- Sufheid, slaperigheid, duizeligheid en vermindering van het reactie-, concentratie- en coördinatievermogen. Dit is vooral lastig bij activiteiten waarbij oplettendheid nodig is, zoals tijdens het fietsen, spelen, leren of op school.
- Juist een toename van de dwangstoornis. Dit wordt na enkele weken minder.
- Droge mond, doordat uw kind minder speeksel aanmaakt. Als uw kind in het begin van de behandeling veel last heeft van een droge mond kan hij de aanmaak van speeksel stimuleren met (suikervrije) kauwgom of door te zuigen op ijsblokjes. Door de droge mond ontstaan sneller gaatjes in het gebit en ontstekingen van het slijmvlies van de mondholte. Poets en flos extra goed bij uw kind als u merkt dat hij last blijft houden van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker controleren.
- Duizeligheid, vooral bij het opstaan uit bed of uit een stoel. Dit kan het gevolg zijn van een lagere bloeddruk. In het algemeen gaat de duizeligheid in enkele dagen tot weken over als het lichaam van uw kind zich heeft ingesteld op de lagere bloeddruk. Kinderen met hartfalen kunnen hier meer last van hebben. Als uw kind zich duizelig voelt, laat hem dan niet te snel opstaan uit bed of van een stoel. Uw kind kan het beste even liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen. Blijft uw kind last houden, overleg dan met de arts. Voordat uw kind met clomipramoine begint en tijdens de behandeling, zal de arts de bloeddruk van uw kind controleren.
- Maagdarmstoornissen, zoals verstopping (obstipatie), diarree en misselijkheid. Laat uw kind vezelrijke voeding eten en veel drinken. Neem contact op met de arts als uw kind veel last blijft houden van verstopping. Bij misselijkheid helpt het mogelijk dit medicijn op een volle maag in te nemen.
- Trillende handen en spiertrekkingen.
- Moeilijk kunnen plassen. Dit is vooral van belang als uw kind al moeite met plassen heeft. Neem contact op met de arts als u dit merkt. Mogelijk is een ander medicijn geschikter voor uw kind.
- Overmatig zweten.
Na enkele maanden gebruik
- Toename van de eetlust en gewichtstoename. Let daarom goed op wat en hoeveel uw kind eet. Vraag de huisarts om een verwijzing naar een diëtist als uw kind te veel aankomt.
Verder kunnen voorkomen
- Hartkloppingen. Voordat uw kind met clomipramine begint en tijdens de behandeling, zal de arts de bloeddruk, hartslag en het hartfilmpje van uw kind controleren.
- Een verhoogd risico op hartritmestoornissen. Uw kind merkt dit soms alleen aan plotselinge duizelingen of als hij even wegraakt. Vooral kinderen met de hartritmestoornis verlengd QT-interval hebben hier meer kans op. Laat uw kind dit medicijn NIET gebruiken als hij deze hartritmestoornis heeft. Voordat uw kind met clomipramine begint en tijdens de behandeling, zal de arts de bloeddruk, hartslag en het hartfilmpje van uw kind controleren.
- Depressieve gedachten of gedachten aan zelfmoord. Neem contact met de arts op als depressieve gevoelens bij uw kind ontstaan. Jongeren onder de 25 jaar hebben meer kans op deze bijwerkingen. Kinderen met depressie mogen dit medicijn niet gebruiken.
- Slaapstoornissen. Overleg hierover met de arts.
- Opgewonden stemming.
- Moeite met zien. Overleg met de arts als u merkt dat uw kind minder goed ziet.