Redhead Days: waar komt rood haar eigenlijk vandaan?

Van 21 tot en met 23 september verzamelen roodharigen van over de hele wereld zich weer in Breda voor de internationale Roodharigendag, oftewel de Redhead Days. Tijdens dit jaarlijks terugkerende evenement wordt de rode haarkleur gevierd. Maar waar komt rood haar eigenlijk vandaan? Hoe komt het dat roodharigheid relatief zeldzaam is? En kun je een rode haarkleur doorgeven aan je kinderen zonder zelf rood haar te hebben? Je leest er alles over in dit artikel.

Waar komt rood haar vandaan?

Naar schatting zijn de belangrijkste genetische mutaties die (in Europa) tot een rode haarkleur leiden, tussen de 30.000 en 80.000 jaar oud. Deze mutaties zien we het meeste in landen waar een bleke huid meer voorkomt en waar minder zonlicht is. In Schotland en Ierland bijvoorbeeld, waar ongeveer 12% van de bevolking rood haar heeft. Ter vergelijking: in Nederland heeft ongeveer 3% van de bevolking rood haar.

Er zijn theorieën dat de lichte huid waarmee het rode haar vaak gepaard gaat, evolutionair gunstig was in minder zonnige streken, omdat een bleke huid bij weinig zonlicht toch nog voldoende vitamine D aanmaakt. In zonnigere landen is een lichte huid (en daarmee rood haar) juist minder gunstig, omdat de bleke huid het risico op verbranding door de zon verhoogt.

Roodharigheid en melanine

Onze haarkleur wordt bepaald door de stof melanine, die ons lichaam in twee varianten produceert: eumelanine en feomelanine. De verhouding tussen deze twee varianten bepaalt of je een lichte huidskleur hebt, gevoelig bent voor de zon, hoe het zit met je aanleg voor sproeten, en dus ook de kleur van je haar. Om precies te zijn hebben mensen met rode haren weinig eumelanine en veel feomelanine (eumelanine zorgt voor een donkere kleur, terwijl feomelanine het haar rood kleurt).

Hoe zit het met de erfelijkheid van rood haar?

Het gen dat de grootste rol speelt bij de erfelijkheid van rood haar, is het melanocortine-1-receptor-gen, beter bekend als MC1R. Bij de meeste mensen stimuleert MC1R de aanmaak van eumelanine, maar door mutaties in het gen kan deze productie verminderen. In plaats daarvan wordt dan meer feomelanine aangemaakt.

Van het MC1R-gen zijn meer dan zeventig varianten bekend die invloed op je haarkleur kunnen hebben. De meeste van deze varianten erf je recessief over. Dit houdt in dat je pas een rode haarkleur krijgt als er twee zogeheten ‘allelen’ van het gen aanwezig zijn die de aanmaak van eumelanine verhinderen. Hierdoor kan het gebeuren dat twee mensen die allebei geen rood haar hebben, maar wel het gen hiervoor bij zich dragen, onverwacht een kind met rood haar krijgen.

Bij enkele varianten van het gen is de rode haarkleur overigens ook al zichtbaar als je maar één allel van dit gen hebt. Dit is bij ongeveer 10 tot 20% van de roodharigen het geval. De roodtint is dan ook anders. Daarnaast lijkt er bewijs voor te zijn dat één variant van het gen al invloed kan hebben op een rossige baard bij mannen, je huidtype en je kans op sproeten.

Hoe weet ik of ik rood haar kan doorgeven aan mijn kinderen?

Natuurlijk kun je kijken of er in je familie wel eens rood haar voorkomt. Maar zelfs als dit al generaties niet het geval is, kan het zijn dat je een (recessief doorgegeven) roodharigen-gen meedraagt. Om erachter te komen of je zo’n variant van het MC1R-gen hebt, kun je een DNA-test doen.

Als je kiest voor de DNA-test voor iGene, dan vertelt zo'n test je niet alleen iets over jouw kans op rood haar, maar ook over allerlei andere erfelijke eigenschappen.